Το Ρωμαϊκό υδραγωγείο της Πάτρας είναι μεγάλο έργο των ρωμαϊκών χρόνων και ζωτικής σημασίας τότε για την ύδρευση της πόλης.
Στο Υδραγωγείο σήμερα διασώζονται ορατά τμήματα του στην συνοικία Σαμακιά. Η χρήση ήταν αδιάκοπη μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα και επισκευάστηκε πολλές φορές με τελευταία το 1838 από τον δήμαρχο Ι. Μπουκαούρη το 1874 σταμάτησε η χρήση του μετά την διοχεύτεση νερού στην πόλη με σωλήνες.
Κατασκευάστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. πιθανότατα από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Ανδριανό για την αντιμετώπιση της λειψανδρίας στην Πάτρα που έως τότε υδρευόταν από πηγάδια.
Το υδραγωγείο σε πολλά τμήματα του ήταν υπόγειο ενώ σε άλλα χρειάστηκε να κτιστεί γεφύρωση (σήμερα διασώζεται τμήμα της γεφύρωσης στην Σαμακιά).
Ρωμαϊκό υδραγωγείο Πάτρας – Roman Aqueduct of Patras, Greece
Η Χριστιανική θρησκευτική παράδοση αναφέρει ότι κατασκευάστηκε επί βασιλείας του αυτοκράτορα Κωνστάντιου. Ο Κωνστάντιος στην Αδριανούπολη συνάντησε και γνώρισε τον επίσκοπο Πατρών Πλούταρχο που είχε συμμετάσχει στην σύνοδο της Σαρδικής, από τον οποίο έμαθε ότι στην Πάτρα φυλάσσονταν τα λείψανα του Αγίου Ανδρέα.
Ο Κωνστάντιος κάλεσε τον Αρτέμιο και τον διέταξε να μεταβεί στην Πάτρα και να μεταφέρει το λείψανο στην Κωνσταντινούπολη. Ο Αρτέμιος ερχόμενος στην Πάτρα συνάντησε την αντίδραση των Πατρέων και την άρνηση τους να δώσουν το λείψανο παρά μάλιστα και τις απειλές του.
Τελικά οι Πατρείς φοβούμενοι μην το πάρει με την βία αποφάσισαν και του ζήτησαν σαν ανταπόδοση να τους φέρει πόσιμο νερό από το Παναχαϊκό στην πόλη.
Ο Αρτέμιος δέχτηκε και κατασκεύασε το υδραγωγείο μετά από αρκετά χρόνια λόγω της μορφολογίας του εδάφους, έπειτα οι Πατρείς έδωσαν το λείψανο του Αγίου που μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 353 ή το 357 μ.Χ.
Τμήμα του Ρωμαϊκού υδραγωγείο ανάμεσα σε αυλές σπιτιών
Ο Αρτέμιος δέχτηκε και κατασκεύασε το υδραγωγείο μετά από αρκετά χρόνια λόγω της μορφολογίας του εδάφους, έπειτα οι Πατρείς έδωσαν το λείψανο του Αγίου που μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 353 ή το 357 μ.Χ.
Το 2008 για τις ανάγκες των έργων κατασκευής της μικρής περιμετρικής που έτεμνε κάθετα το μνημείο, τμήμα του υδραγωγείου κόπηκε και μεταφέρθηκε βορειότερα, όπου είναι και επισκέψιμο.
Ρωμαϊκό υδραγωγείο Πάτρας (Roman Aqueduct of Patras, Greece)
